اختلالات روان‌شناختی کودکان و نوجوانان – محمد خدایاری فرد و دکتر محسن شکوهی یکتا

۱) عقب‌ماندگی ذهنی: (Mental Retardation)
ويژگی اين اختلال كاركرد ذهنی است كه به طور معنی‌داری پايين‌تر از حد متوسط بوده (بهره‌ی هوشی پايين تر از 70) و شروع آن پيش از 18 سالگی است و با اختلال در رفتار سازشی همراه است .
۲) اختلالات يادگيری: (Learning Disorders)
ويژگی اين اختلال كاركرد تحصيلی پايين است به طوری كه با سن تقويمی و هوشی هر فرد هماهنگی نداشته و به طور معنی‌داری پايين‌تر از حد انتظار باشد. اختلال در خواندن، اختلال در رياضی، اختلال در بيان نوشتاری از انواع اختلالات يادگيری به شمار می‌آيند .
۳) اختلال در مهارت‌های حركتی: (Motor skills)
در اين طبقه اختلال در هماهنگی‌های حركتی مربوط به رشد قرار می‌گيرد كه ويژگی آن هماهنگی حركتی ضعيف‌تر از حد مورد انتظار با توجه به سن تقويمی و هوشی هر فرد است.
۴) اختلالات ارتباطی: (Communication Disorders)
ويژگی اين اختلالات، وجود مشكل در گفتار يا زبان است. اختلال در زبان بيانی، اختلال مختلط در زبان دريافتی ـ بيانی، اختلال واژه‌شناسی و لكنت زبان در اين طبقه قرار می‌گيرند.
۵) اختلالات نافذ رشد: (Pervasive Developmental Disorders)
ويژگی اين اختلالات وجود كاستی شديد و اختلال فراگير چندگانه در رشد است كه شامل اختلال در تعامل اجتماعی و ارتباطی و وجود علايق و رفتارهای قالبی می‌گردد. اختلالات اوتيستيك، رت، از هم پاشيدگی كودكی و آسپرگر از اختلالات اصلی اين طبقه محسوب می‌شوند.
۶) اختلالات كاستی توجه و رفتارايذايی: (Attention Deficit and Disruptive Behavior Disorders)
اين طبقه شامل اختلال كاستی توجه – بيش فعالی است كه ويژگی اصلی آن فقدان توجه و يا بيش‌فعالی ـ تكانش‌گری است. اين طبقه همچنين شامل اختلالات رفتاری‌ايذايی است كه عبارتند از: اختلال سلوك كه ويژگی آن ناديده گرفتن حقوق ديگران يا تخلّف ازهنجارها و قواعد اجتماعی متناسب با سن فرد است. اختلال لجبازی و نافرمانی نيز زيرگروه اختلالات رفتاری‌ايذايی است كه ويژگی آن رفتارهای منفی‌گرايانه، خصمانه و خودسرانه است.
۷) اختلالات تغذيه و خوردن در نوزادی و يا اوايل كودكی: (Feeding and Eating Disorders of Infancy or Early childhood)
ويژگی اين اختلالات، مشكل مداوم در تغذيه و خوردن است. هرزه‌خواری و نشخوار از اختلالاتی هستند كه در اين طبقه جای می‌گيرند.
۸) اختلالات تيک: (Tic Disorders)
تيك‌های صوتی يا حركتی از عمده‌ترين ويژگی‌های اختلالات تيك محسوب می‌شوند. اختلال تورت، تيك مزمن حركتی يا صوتی، و تيك گذرا از اختلالات تيك به شمار می‌آيند.
۹) اختلالات دفع: (Elimination Disorders)
اين طبقه شامل بی‌اختياری دفع يعنی دفع مكرّر مدفوع در مكان‌های نامناسب و بی‌اختياری ادرار يعني دفع مكرّر ادرار در مكان‌های نامناسب است.
۱۰) ساير اختلالات نوزادی، كودكی يا نوجوانی:
اين طبقه شامل اختلالاتی است كه در ساير طبقات جای نمی‌گيرند و عبارتند از: اختلال اضطراب جدايی كه ويژگی آن اضطراب شديد و نامتناسب در مواجهه با دوری از خانه و يا جدايی از افرادی است كه كودك به آنان وابستگی دارد. گنگی انتخابی كه ويژگی آن ناتوانی مداوم برای صحبت كردن در موقعيت‌های اجتماعی است در حالی كه توانايی سخن گفتن در ساير موقعيت‌ها وجود دارد. اختلال دلبستگی واكنش نوزادی يا اوايل كودكی است كه ويژگی آن روابط اجتماعی نامتناسب با سطح رشد است و در بيشتر موقعيت‌ها رخ می‌دهد. اختلال حركت كليشه‌های كه ويژگی آن رفتارهای حركتی تكراری و به ظاهر اجباری است. اين رفتارها به طور قابل ملاحظهای در فعاليت‌های عادی تداخل كرده يا باعث آسيب‌های بدني می‌شود.