از چهارسوق جهان (بخش هفتم – ایتالیا) – جووانی پیاتزا

با وجود دشواری‌های اجتماعی و اقتصادی موجود (در ایتالیا و البته در کشورهای دیگر) روند رشد شول‌ورک هیچ خللی ندیده است: چه ازنظر شمار کسانی که در دوره‌ها و کارگاه‌های ما شرکت می‌جویند و چه ازنظر همکاری روزافزون مدرسه‌هایی که می‌خواهند تا به همایشگاه ملی پیوندند؛ و همچنین ازنظر شمارگان و عنوان‌های مجلدها و مجله‌های مرتبط با رهیافت آموزشی ارف-شول‌ورک.

مایلم بر این نکته تأکید کنم که دلیلی محکم در پس این آمار و ارقام نهفته است. تردیدی نیست که کیفیت و سازواری و همچنین سزاواری نظری و عملی این رهیافت عامل ترغیب و گرایش مردم به‌سوی شول‌ورک است – و هرروز خیل بیشتری از آدم‌ها را به دوره‌ها و نهادهای مرتبط با شول‌ورک جذب می‌کند.

لیکن ورای این جذابیت‌های آشکار و نفی‌ناپذیر، ویژگی نابی جای دارد که به‌زعم من از هر چیز مهم‌تر است: توانایی شول‌ورکی‌ها در گوش دادن. مقصودم گوش دادن به آدم‌ها  و دریافتن مسئله‌ها و آرزوها و نیازهاشان است (مبادا که این گفته را نوعی بازاریابی فرض کنید؛ من از شیوه‌ای برای گستراندن مرزهای آموزش و پیش بردنش به‌سوی تنوع‌پذیری و دربرگیرندگی سخن می‌گویم). همچنین مقصودم از گوش دادن همانا گوش دادن به خویشتن تحلیل و نقد بی‌امان و خستگی‌ناپذیر خود است.

«شول‌وِرک محصول هیچ برنامه‌ریزی‌ای نبود ـ هیچ‌گاه خواب چنین برنامه‌ی بلندی را هم نمی‌دیدم ـ بلکه درنتیجه‌ی نیازی پدید آمد که من صرفا توانسته بودم تشخیصش دهم.»

کارل ارف[1]

هرسال ناگزیر می‌شویم با مسئله‌هایی حساس دست‌به‌گریبان شویم، دوره‌ها را روزآمد کنیم، و میان هدف‌ها و آرمان‌های کنونی در پرورش کودکان و تقاضاها و الگوها و نیازهای «تِرتزو سِتوره[2]» توازن بیافرینیم؛ در این راه هم همواره می‌کوشیم تا پیام آموزشی خود را به گوش همگان برسانیم. همین تازگی تحولی تازه در ترتزو ستوره یا بخش سوم رخ داده است: از دل شاخه‌ی شمالی ارف-شول‌ورک ایتالیا (موسوم به رِته نورد[3]) که دربرگیرنده‌ی ۱۷ انجمن مختلف در خطه‌ی شمالی کشور است، همایشگاهی تازه زاده شده است.

این همایشگاه محصول هیچ برنامه‌ریزی‌ای نبود، بلکه درنتیجه‌ی نیازی پدید آمد که اعضای انجمن برگامو تشخیصش دادند. این افراد به نیاز فزاینده‌ی برقراری رابطه با انجمن‌های موسیقایی دیگر پی بردند و دریافتند که برای رساندن پیام آموزشی شول‌ورک، لازم است تا انجمن‌های موسیقی کشور همدیگر را تقویت کنند و به همدیگر نزدیک شوند.

حاصل این تشخیص هم چیزی نبود جز هم‌پیمان شدن مدرسه‌های موسیقی و انجمن‌ها و گروه‌ها و گرد آمدنشان در قالب یک همایشگاه ملی و فراگیر. این هم‌پیمانی را می‌توان نوعی درآمیختگی آرمان‌ها و اهداف توصیف کرد که در حین حفظ استقلال اجزاء ممکن می‌شود.

مهم‌ترین اهداف همایشگاه ازاین‌قرار است: شکل دادن به دوره‌های آموزش موسیقی بر مبنای اصول شول‌ورک؛ و پی‌ریزی کارگاه‌های سالانه بر مبنای دوره‌های سه‌سطحی که در رُم سامان داده می‌شود.

مدرسه‌های هم‌پیمان ما مجالی می‌یابند تا تمام برنامه‌ها و کنش‌های آموزشی خود را با الگوی تازه همگام سازند و به‌واسطه‌ی همین الگوی تازه هم هست که می‌توان ساعات درسی مختلف را به شکلی متقارن سامان بخشید.

چندی است که شبکه‌ی ارف-شول‌ورک در شمال ایتالیا رویدادی بس مهم ترتیب داده است: روز ملی ارف-شول‌ورک. در این روز، ۱۱ انجمن از انجمن‌های هفده‌گانه (خواه در قالب کارگاه‌ها یا همایش‌ها یا درس‌گفتارها) در دانشگاه یا کنسرواتوآر یا مکانی دیگر گرد هم می‌آیند و داشته‌هاشان را با هم سهیم می‌شوند. به‌این‌ترتیب پیوند و روند همکاری انجمن‌ها مستحکم‌تر می‌گردد و بهسازی می‌شود. در این صورت است که می‌توان تجربه‌ها را انتقال داد. آخرین روز ملی ارف-شول‌ورک بیش از ۲۰۰ شرکت‌کننده داشت، شصت عضو تازه نیز به این جمع پیوستند و مجموعه‌های آموزشی پرشماری نیز در میان شرکت‌کنندگان توزیع شد.

در آخر هم باید اشاره کنم که در روزهای ۲۸ و ۲۹ ماه اوت (۲۰۱۸) و در جریان همایشی در رِجو کالابریا[4] به میزبانی انجمن مووِی[5]، شبکه‌ی جنوبی ایتالیا نیز بنیان گذاشته شد: به امید آینده‌ای روشن و درخشان.

[1]  ارف، کارل. نظریه و رهیافت ارف-شول‌ورک، هم‌آواز، تهران، صـ. ۱۱۱

[2]  Terzo Settore در لفظ به معنی «بخش سوم»؛ در بافتار اجتماعی-فرهنگی ایتالیا این اصطلاح در وصف بخش خصوصی غیرانتفاعی به کار می‌رود و در برابر بخش اول، یعنی بخش دولتی و بخش دوم، یعنی بخش خصوصی و انتفاعی قرار می‌گیرد. باید یادآوری کنم که اصطلاح غیرانتفاعی در ایران کاربردی مغایر با این لفظ دارد و اکثر نهادهایی که نام غیرانتفاعی بر پیشانی دارند، درواقع انتفاعی هستند.

[3]  Rete Nord به معنی شبکه‌ی شمالی

[4]  Reggio Calabria منطقه‌ای ساحلی در جنوب ایتالیا

[5] MuWay